Vanaf februari 2022 zorgt de voortdurende oorlog in Oekraïne voor een grote en aanhoudende instroom van ontheemden in Nederland. Voor de opvang van Oekraïners is de nationale crisisstructuur opgestart. De veiligheidsregio’s hebben van het kabinet de opdracht gekregen om de coördinatie en opvang voor Oekraïners te organiseren. Sinds 1 april 2022 hebben burgemeesters de wettelijke taak gekregen om te voorzien in de opvang van ontheemden uit Oekraïne. Dat deden zij op basis van het staatsnoodrecht. Burgemeesters moesten vanwege deze wettelijke taak in hun gemeente onder andere zorgen voor gepaste huisvesting, registratie in de Basisregistratie Personen, leefgeld, onderwijs en zorg.
Met de invoering van de Tijdelijke Wet opvang ontheemden Oekraïne in juni 2024, is de bestuurlijke verantwoordelijkheid voor de opvang van Oekraïense ontheemden overgegaan naar de colleges van burgemeester en wethouders. Deze wet regelt onder andere de materiële en immateriële opvang van Oekraïense ontheemden die onder de Richtlijn Tijdelijke Bescherming (RTB) vallen en de verstrekkingen die zij kunnen ontvangen. Deze wet is tijdelijk en bedoeld om een overgangsregeling te bieden totdat er een structureel kader is voor de opvang van Oekraïense ontheemden. Op 15 juli 2025 is de Richtlijn Tijdelijke Bescherming weer met een jaar verlengd, tot 4 maart 2027.
Voor de beschikbare opvangcapaciteit in Nederland geldt nog steeds een bezettingsgraad van bijna honderd procent in de gemeentelijke opvanglocaties. Het ministerie roept gemeenten met regelmaat op extra opvangplekken te realiseren.
Vught heeft op diverse locaties gemeentelijke opvangplekken gerealiseerd op basis van afspraken binnen de Veiligheidsregio Brabant Noord. Dit betreft de volgende locaties per eind 2025:
- Vught: Huize Bergen (70 opvangplekken),
- Landgoed Bleijendijk (14 opvangplekken),
- Reinier van Arkel (140 opvangplekken),
- Cromvoirt: De Leuvert (144 opvangplekken),
- Helvoirt: De Guldenberg (200 opvangplekken).
Vught biedt per 1-1-2026 568 gemeentelijke opvangplekken voor Oekraïners.
De opvang van vluchtelingen uit Oekraïne blijft een impact houden op diverse onderdelen van de bedrijfsvoering. Denk hierbij aan Burgerzaken voor de basisregistratie, Wegwijs+ voor de verstrekking van zak- en leefgeld, zorg voor onderwijs en het vervoer er naartoe, inzet van GGD en de inrichting en exploitatie van vijf opvanglocaties. De verantwoording van alle kosten is verspreid over de programma's en taakvelden. De kosten van publieke taken die door de opvang geïntensiveerd zijn, worden op de reguliere taakvelden verantwoord. Dit is conform de verslagleggingsvereisten uit BBV. Zo worden bijvoorbeeld de kosten voor leerlingenvervoer verantwoord op het taakveld Onderwijsbeleid en de kosten voor verstrekte zak- en leefgelden verantwoord op het taakveld Inkomensregelingen. Het grootste deel van de kosten betreft geen reguliere publieke taak. Deze verantwoorden we op het programma Besturen.
Voor alle businesscases geldt dat wordt gerekend op basis van gesloten huurovereenkomsten. Voor de overige exploitatielasten is gerekend met de normbedragen en systematiek uit het rekenmodel van het Rijk. Op basis van de ervaringscijfers is dit toereikend voor de werkelijke uitgaven, inclusief de bekostiging van het opgerichte programmateam. Voor de opbrengsten is gerekend met de huidige normvergoedingen van het Rijk. Afhankelijk van de duur van de oorlog kan de opbrengst verschillen. Zowel de hoogte van de normvergoeding als duur van de opvang zijn risicofactoren in de exploitatie. Door de garanties van het Rijk -die in beginsel aansluiten bij de duur van de RTB- geldt dat voor alle opvanglocaties. Voor de rechtmatigheid van de forse uitgaven die op korte termijn gedaan worden, is het noodzakelijk de budgetten ter vaststelling in de begroting op te nemen.
Wij gaan voor de jaarlijkse lasten en baten, voor alle opvanglocaties, uit van de startdatum van 1 januari. Wij verwerken deze budgettair neutraal in onze meerjarenbegroting. Voor de diverse locaties is voor 2026 en 2027 budget opgenomen, welke is gebaseerd op de bekostigingsregeling van het Rijk.